سپهبدهای ایرانی؛ از فتح قله‌های ایثار تا نماد وطن‌پرستی

محمد تقی‌ زاده

سپهبدهای ایرانی؛ از فتح قله‌های ایثار تا نماد وطن‌پرستی

تهران- ایرنا- سپهبد بالاترین درجه نظامی در ایران معادل ژنرال سه ستاره در نیروهای مسلح جهانی است که بعد از انقلاب سه سرلشگر ارتش و سپاه موفق به نایل شدن به این مهم شدند؛ سپهبد سید محمدولی قرنی، سپهبد علی صیاد شیرازی و سپهبد قاسم سلیمانی نام هایی هستند که هر کدام از آنها چون کوهی استوار مانند دیگر شهدای گرانقدر پشتیبان انقلاب اسلامی بودند.

نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یک بدنه منظم و قدرتمند دارند که این بدنه از همان اوایل دوران دفاع مقدس و با انجام ده ها عملیات موفقیت آمیز به وسیله ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شکل گرفت.

نشان سپهبد


در کشورهای مختلف دنیا شاید درجه سپهبد خیلی سریع به یک فرمانده نظامی اعطا شود؛ اما در ایران با توجه به تعداد کم ژنرال های سه ستاره اهمیت درجه سپهبد بیش از پیش نمایان می شود. در طول ۴۰ سال انقلاب اسلامی چهره‌های سرشناس و مطرح زیادی به دست گروه‌های تروریستی و در جنگ با دشمنان به شهادت رسیدند اما در این میان سه چهره نظامی درجه سپهبد داشتند که بالاترین درجه نظامی در ایران است. در ادامه به معرفی سه سپهبد ایرانی که هر سه نیز با اقدامات تروریستی به شهادت رسیده‌اند می‌پردازیم.

سپهبد سید محمدولی قرنی؛ اولین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران

نخستین فرد بعد از انقلاب اسلامی که بعد از شهادت درجه سپهبدی کسب کرد؛ شهید قرنی بود. سپهبد سیدمحمدولی قرنی نخستین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی متولد اول فروردین ۱۲۹۲ خورشیدی در تهران بود. وی یکسال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سوم اردیبهشت ۱۳۵۸ خورشیدی در خانه‌اش به دست گروهکفرقان ترور شد و با شلیک ۲ گلوله به سینه و پا به شهادت رسید.

کینه مارکسیست‌ها از سپهبد قرنی به زمان تصدی وی در ارتش باز می‌گردد که پس از کودتای ۲۸ مرداد شبکه افسران حزب توده را کشف و منهدم کرد. تیمسار قرنی پس از ترور توسط گروهک فرقان به بیمارستان مهر منتقل شد، اما تلاش تیم پزشکی برای نجات وی افاقه نکرد و او به شهادت رسید. گروه فرقان در اعلامیه‌ای، مسئولیت ترور سرلشکر قرنی را برعهده گرفت؛ تروریست‌ها از چند روز قبل با اجاره اتاقی در هتل جم، یعنی مقابل خانه قرنی، رفت و آمد او را زیر نظر داشتند و سرانجام وقتی او در حیاط خانه بود، وی را مورد اصابت گلوله قرار دادند.

خبر ترور سپهبد قرنی در روزنامه اطلاعات مورخ سوم اردیبهشت ۱۳۵۸

سپهبد قرنی پس از پیروزی انقلاب با حکمی از سوی امام خمینی(ره) به عنوان رئیس ستاد ارتش منصوب شده بود و بعد از شهادت درجه سپهبدی ارتقا یافت.

سپهبد علی صیاد شیرازی؛ جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح

سپهبد علی صیاد شیرازی، فرمانده شهید نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی دومین سپهبد انقلاب بود که به دست عوامل گروهک منافقین شربت شهادت نوشید. امیر سپهبد شهید علی صیاد شیرازی در روز چهارم خرداد ۱۳۲۳ خورشیدی در شهرستان درگز از توابع استان خراسان به دنیا آمد. در خرداد ۱۳۴۲ خورشیدی از دبیرستان امیرکبیر در تهران در رشته ریاضی دیپلم متوسطه گرفت. یک سال بعد در آزمون ورودی دانشکده افسری پذیرفته شد و به تحصیل علوم نظامی پرداخت و سه سال بعد در مهر ۱۳۴۶ خورشیدی با درجه ستوان دومی در رسته توپخانه فارغ‌التحصیل شد.

صیاد شیرازی در دوران نوجوانی و جوانی

شهید صیاد شیرازی در دانشگاه افسری ــ نفر دوم از سمت چپ

شهید صیاد شیرازی پس از فراغت از تحصیل در شیراز، دوره رنجر و چتربازی را با رتبه عالی گذراند، در اصفهان دوره تخصصی توپخانه را طی کرد و از ۱۳۴۸ خورشیدی به لشکر زرهی تبریز پیوست و خدمت رسمی خود را در نیروی زمینی آغاز کرد. پس از انحلال لشکر تبریز در اسفند ۱۳۴۹ خورشیدی به لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه منتقل و در گردان ۳۱۷ توپخانه به عنوان فرمانده آتشبار مشغول به خدمت شد.

شهید صیاد شیرازی در حین آموزش چتربازی

در اوایل ۱۳۵۱ خورشیدی با قبولی در آزمون اعزام به خارج دانش آموختگان دانشکده افسری برای تکمیل تخصص توپخانه به آمریکا اعزام شد. این شهید بزرگوار، دوره سه ماهه تخصص هواسنجی بالستیک را در شهر فورت سیل ایالت اوکلاهما با نمره عالی و احراز رتبه نخست از میان ۲۰ افسر آمریکایی و ایرانی به پایان رساند.

شهید صیاد شیرازی در آمریکا

شهید صیاد شیرازی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، چندین سال در بخش‌های مختلف ارتش به ویژه در غرب کشور به پاسداری از میهن پرداخت و در سازماندهی و فعالیت نیروهای انقلابی در ارتش تلاشی گسترده داشت.

از ابتدای پیروزی انقلاب تا مهر ۱۳۵۸ خورشیدی در اصفهان بود و در این مدت با همکاری نیروهای نظامی و دوستان انقلابی خود که بعدتر پاسدار شدند گروه ۳۰ نفره‌ای را تشکیل داده و به حفظ و حراست از پادگان پرداخت. تلاش‌های وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ساماندهی ارتش و ساختار نیروهای مسلح متجلی شد. از مهم‌ترین اقدامات او پس از پیروزی انقلاب اسلامی، می‌توان به تهیه طرح‌های عملیاتی که منجر به شکستن حصر شهرهای سنندج و پادگان‌های مریوان، بانه و سقز شد، اشاره کرد.

این شهید والامقام در آخرین ماه‌های ریاست جمهوری بنی صدر به دلیل برخورداری از روحیه انقلابی و مقابله با خیانت‌های او از سمت خود عزل شد و پس از آن تا عزل بنی صدر و فرار او به فرانسه، به دعوت شهید کلاهدوز در ستاد مرکزی سپاه پاسداران به خدمت پرداخت. شهید صیاد شیرازی نقش بسزایی در همکاری و نزدیکی ارتش و سپاه داشت. وی پس از خلع بنی صدر از فرماندهی کل قوا، برای پایان دادن به ناهماهنگی ارتش و سپاه در آن دوران، قرارگاه مشترک عملیاتی سپاه و ارتش را راه‌اندازی کرد و به عنوان فرمانده ارشد در آن قرارگاه مشغول به فعالیت شد.

وی در مهر ۱۳۶۰ خورشیدی به پیشنهاد رئیس شورای عالی دفاع از سوی امام خمینی (ره) به فرماندهی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی منصوب شد که در این سمت، فرماندهی نیروهای ارتش اسلام در عملیات‌های پیروزمند ثامن‌الائمه (ع)، طریق‌القدس، فتح‌المبین و بیت‌المقدس را بر عهده داشت؛ عملیاتی که سرنوشت جبهه های اسلام علیه کفر را به پیروزی رقم زد و روند جنگ تحمیلی را در مسیر پیروزی ارتش اسلام قرار داد.

شهید صیاد شیرازی در دوران دفاع مقدس

شهید صیاد شیرازی پس از حدود پنج سال انجام وظیفه در مسئولیت خطیر فرماندهی نیروی زمینی، در ۲۳ تیر ۱۳۶۵ خورشیدی از سمت خود استعفا کرد و سپس با پیشنهاد حضرت آیت الله خامنه ای ریاست جمهوری وقت و تصویب امام راحل به سمت نمایندگی حضرت امام خمینی (ره) در شورای عالی دفاع منصوب شد.

وی در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۶۶ خورشیدی به همراه تعدادی دیگر از فرماندهان ارتش با پیشنهاد رئیس شورای عالی دفاع و موافقت امام خمینی (ره) به درجه سرتیپی ارتقاء مقام یافت و در مهر ۱۳۶۸ خورشیدی به درخواست رئیس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح و موافقت فرماندهی معظم کل قوا به سمت معاونت بازرسی ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح منصوب شد.

صیادشیرازی در شهریور ۱۳۷۲ خورشیدی با حکم فرماندهی معظم کل قوا به سمت جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب شد و سپس در ۱۶ فروردین ۱۳۷۸ خورشیدی همزمان با عید غدیر با حکم مقام معظم فرماندهی کل قوا به درجه سرلشکری ارتقاء یافت.

شهید سپهبد علی صیاد شیرازی، روز شنبه ۲۱ فروردین ۱۳۷۸ خورشیدی در حالی که به قصد عزیمت به محل کار خود از منزل، خارج شده بود مورد سوء قصد یکی از اعضای گروهک تروریستی منافقین قرار گرفت و به شدت مجروح شد. اهالی محل که از این حادثه مطلع شده بودند بلافاصله او را به بیمارستان انتقال دادند اما متأسفانه بر اثر شدت جراحات وارده، تلاش پزشکان برای نجات او بی نتیجه ماند و امیر سرافراز ارتش اسلام پس از عمری مجاهدت در راه خدا به فیض عظیم شهادت نایل آمد. صیاد شیرازی که پنج روز قبل از شهادت در ۱۶ فروردین ۱۳۷۸ خورشیدی، به درجه سرلشکری ارتقاء پیدا کرده بود این درجه پس از شهادت وی به سپهبدی ارتقاء یافت.

بوسه رهبر معظم انقلاب بر تابوت صیاد شیرازی در مراسم تشییع