خبر اسماعیل

بیداری اسلامی > عربستان سعودی  - یک کارشناس خلیج فارس می گوید: تحلیل گران عربی و غربی بر این مسئله اتفاق نظر دارند که عربستان به زودی شاهد فروپاشی حکومت پادشاهان نسل اولی خواهد بود.

زهرا خدایی

مناطق شیعه نشین عربستان همچنان ناآرام است. شبکه الجزیره روز شنبه از آتش گشودن نیروهای امنیتی بر روی تظاهرکنندگان و زخمی و دستگیر شدن صدها تن از آنان خبر داد. گفته می شود شیخ نمر، روحانی شیعه قطیف نیز بعد از درمان از بیمارستان نظامی به زندان دهران منتقل شده است. لازم به یادآوری است که مناطق شرقی و نفت خیز عربستان، قریب به 2 میلیون شیعه را در خود جای داده و ناآرامی ها از ابتدای ماه میلادی جاری با کشته شدن دو تن از شیعیان قطیف تشدید شده است. خبرآنلاین در گفتگویی با محمد علی بک، کارشناس خلیج فارس آخرین تحولات عربستان را مورد بررسی قرار داده است که در ذیل می خوانید.

در ابتدا کمی دربارۀ آخرین وضعیت عربستان برایمان بگویید.عربستان چندین سال است که دچار چالش های داخلی فراوانی است و از جمله آنها می توان به وضعیت اقلیت شیعیان، وضعیت زنان و همچنین جنگ قدرتی که میان شاهزادگان وجود دارد، اشاره کرد. در طول این مدت شاهد بودیم که این چالشها هرکدام تبعاتی را برای دولت عربستان به وجود آورده است. در این میان مسئلۀ شیعیان، بحرانی قدیمی است و هر از گاهی با اعتراضاتی سر باز می کند و دولت نیز در نهایت با بیرحمی به سرکوب آن اقدام می کند.
اما طی یک سال و نیم گذشته پس از آغاز تحولات کشورهای عربی و بیداری اسلامی شاهد بودیم که دوباره اعتراضات شیعیان در این کشور آغاز شد و عربستان نیز همانند روال قبلی به سرکوب این اقدامات پرداخت. اعتراضات فعلی که در طول دو، سه هفتۀ اخیر شروع شده، در حقیقت ادامۀ همان اعتراضات و مطالبات سرکوب شده است که با دستگیری شیخ نمر تشدید و متأسفانه شاهد بودیم که نیروهای امنیتی عربستان سعودی با گشودن آتش بر روی معترضین تعدادی از آنها را به خاک و خون کشیدند و به سرکوب خونین شیعیان در قطیف، حصاء و دمام پرداختند.

پیامدهای سیاسی تشدید بحران در مناطق شرقی عربستان برای حاکمیت عربستان در ابعاد داخلی و منطقه ای چه خواهد بود؟از زمانی که تحولات عربی در کشورهای تونس، مصر، یمن و بحرین آغاز شد شاهد بودیم که عربستان سعودی با چالشهای زیادی در رابطه با این تحولات روبرو بود. مهمترین موضوعی که عربستان در جریان این تحولات به آن دچار شد، سقوط همپیمانانش در کشورهای عربی از جمله حسنی مبارک، بن علی و علی عبدالله صالح بود. سقوط سران این کشورها و به تبع آن تغییراتی که داخلِ این کشورها صورت گرفت، عربستان را با چالش شدیدی مواجه کرد؛ چرا که در صورت ادامۀ روند تحولات بهار عربی، قاعدتاً عربستان که هیچگونه فرایند دمکراسی در آن وجود ندارد با مشکل روبرو خواهد شد و بالطبع استمرار این اعتراضات شیعیان، مشروعیت دولت و ساختارهای سیاسی عربستان را به چالش خواهد کشید و آنها مجبور خواهند شد، یا به حداقل دمکراسی درکشورشان تن بدهند و یا اینکه به تشدید سرکوب ها ادامه دهند. در حالیکه ادامۀ تشدید سرکوب می تواند تبعات منفی برای عربستان به وجود بیاورد. البته عربستان اقدامات مختلفی در خصوص مقابله با این تحولات انجام داده اند.

به اقدامات دولت عربستان اشاره کردید. تاکنون چه اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است؟اگر بخواهیم اقداماتی که عربستان در قبال تحولات کشورهای عربی انجام داده را مورد بررسی قرار دهیم، به صورت گذرا می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
*اهداء کمک های مالی فراوان به برخی از کشورها از جمله بحرین که سال گذشته رقم آن به بیش از 10 میلیارد دلار رسید.
*طرح کلوب پادشاهان که با پیشنهاد به مراکش، اردن برای پیوستن به شورای همکاری به منظور یارگیری جدید برای مقابله با تحولات و ایجاد مانع در راه استمرار سقوط همپیمانان عربستان در منطقه همراه بود.
*مداخلۀ نظامی عربستان در بحرین: عربستان برای مقابله با بحرین و عدم سرایت و تسری تحولات آن به منطقۀ شرقی عربستان، دپوی خود را از شرقیه به بحرین منتقل کرد و آنجا با حضور نیروهای نظامی به سرکوب شیعیان و مردم بحرین در طول یک سال و نیم گذشته پرداخت.
*ایران هراسی: از دیگر اقدامات عربستان می توان به پروژۀ ایران هراسی اشاره کرد. عربستان در طول یک سال گذشته به انحاء مختلف تلاش نمود با ایجاد پروژۀ ایران هراسی بین کشورهای شورای همکاری و سایر کشورهای عربی، آن کشورها را از استمرار روابط خوب خود با ایران باز دارد. از جملۀ آنها طرح ترور سفیر عربستان در واشنگتن و نمونه های دیگری بود که عربستان تلاش کرد این اقدام را انجام دهد.
* پیشنهاد طرح اتحاد شورای همکاری خلیج فارس از دیگر اقدامات عربستان بود. شاهد بودیم که در بین همین کشورهای شورای همکاری این طرح مورد پذیرش قرار نگرفت و کشورهایی مثل عمان، کویت و امارات متحدۀ عربی به طور روشن و شفاف با این طرح مخالفت کردند و تنها کشوری که از آن حمایت کرد بحرین بود. آنها به دنبال الحاق بحرین به عربستان بودند تا بتوانند طرح شورا را اجرایی کنند.
*اقدام دیگر عربستان تحرکات این کشور در سوریه برای برچیدن محور مقاومت در منطقه است. هم اکنون شاهدیم که در طول یک سال گذشته عربستان سعودی با هزینه های مالی فراوان و همچنین اعزام نیروهای مختلف از جمله تشویق نیروهای القاعده برای حضور در سوریه و برای شکستن محور مقاومت در منطقه-که سوریه پرچمدار آنست- درصدد است به هر طریق فشار خود را بر این کشور مضاعف کند و با تغییر حکومت در سوریه به محور مقاومت ضربه بزند.
اینها مجموعۀ اقداماتی بود که عربستان سعودی برای جلوگیری از موج بیداری اسلامی در منطقه و همچنین به داخل کشورش صورت داده بود.
 
دربارۀ روی کارآمدن بندربن سلطان تعابیر مختلفی وجود دارد؛ اما در مجموع گفته می شود که این انتخاب ملک عبدالله در راستای چرخش و تغییرات عمده ای است که پادشاه قصد دارد در سیاست خارجی کشور اعمال کند. شما انتخاب بندر در رأس سازمان امنیت ملی را چگونه ارزیابی می کنید؟اگر سابقۀ فعالیت های سیاسی بندربن سلطان را بررسی کنیم می بینیم که وی به مدت 22 سال سفیر عربستان در آمریکا بوده و در طول این سالیان دراز هماهنگ کنندۀ سیاست های واشنگتن با سیاست های عربستان سعودی بود. البته بعد از حادثۀ 11 سپتامبر، اختلافاتی بین عربستان سعودی و آمریکا به وجود آمد و واشنگتن خواهان اعمال تغییراتی در عربستان و سیستم سیاسی این کشور شد. در راستای تغییراتی که مدنظر پادشاه بود، بندر بن سلطان از سفارت آمریکا جابجا شده و به عنوان دبیر شورای امنیت ملی عربستان منصوب شد. البته اختلافاتی همچنان با فیصل بن ترکی که بعداً به عنوان سفیر عربستان در آمریکا شد، وجود داشت.

ولی اگر با لحاظ همین پیشینه، فعالیت های بندر بن سلطان و تحرکاتی که آمریکایی ها در طول 2 تا 3 هفتۀ قبل از انتصاب بندر در عربستان داشتند را مورد بررسی قرار دهیم، می بینیم که اتفاقات مهمی به وقوع پیوست. در طول این مدت شاهد سفر پترائوس، رییس سازمان سیا به عربستان و سپس سفر مشاور امنیت ملی آمریکا به این کشور بوده ایم. بعد از این دو سفر مهمی که به عربستان صورت گرفت، شاهد انتصاب بندر بن سلطان به جای مقرن بودیم. برای اینکه آمریکایی ها نظر مثبتی نسبت به بندر دارند و تأکید داشتند که وی به ریاست سازمان امنیت ملی منصوب شود.
اولین تحلیل و برآوردی که می توانیم از این مسئله داشته باشیم می تواند این واقعیت باشد که سیاست های عربستان بیش از گذشته به سیاست های آمریکا نزدیک خواهد شد به خصوص در سیاست خارجی و منطقه ای و این مسئله می تواند فشار مضاعفی بر عربستان سعودی در قبال تحولات منطقه ای وارد کند. از طرفی انتصاب بندر بن سلطان از سوی آمریکایی ها این موضوع را در ذهن تداعی می کند که آنها از تحولاتی که ممکن است در آینده نزدیک اتفاق بیفتد، دلهره و اضطراب دارند و بر همین اساس در تلاشند تا مهرۀ مورد حمایت خود را در مهمترین مرکز اطلاعاتی و امنیتی عربستان سعودی بگمارند که با انتصاب بندر بن سلطان این هدف آمریکایی ها تأمین شد.

آیندۀ عربستان را چگونه پیش بینی می کنید؟چالشهای داخلی عربستان سعودی و همچنین تحولات منطقه نشان می دهد که عربستان سعودی به صورت تدریجی در حال فروپاشی است و البته این کشور تلاشهای مختلفی انجام داده ولی ما در طول این 5 سال اخیر شاهد کاهش نفوذ منطقه ای عربستان بودیم. نگاهی به تحولات عراق، جنگ 33 روزۀ لبنان و جنگ 22 روزۀ غزه، سرنگونی حسنی مبارک و سایر تحولات منطقه ای همگی حاکی از آنست که از نفوذ منطقه ای عربستان سعودی کاسته شده است و برهمین اساس موجب شده است که به اقدامات غیرقابل تصوری دست بزند تا بتواند موجودیت خود را حفظ کند.
به طور خلاصه می توان گفت عربستان سعودی با بحران موجودیت روبرو شده و این امر موجب می شود که هرگونه اقدامی را که ما تصور کنیم این کشور برای حفظ موجودیت خود انجام دهد ولی در حقیقت آنچه که تحلیل گران غربی، آمریکایی و بسیاری از تحلیل گران منطقه بر آن تأکید دارند اینست که عربستان با فروپاشی و از بین رفتن حاکمیت نسل اولی ها که در واقع ملک عبدالله آخرین آنهاست، به سختی می تواند در مقابل این تعییرات مقاومت نشان دهد و در آینده باید شاهد تغییرات اساسی و مهمی در عربستان باشیم.

حجاز،سرزمینی که نام خادم دو حرم شریف را یدک می کشد

بیداری اسلامی > عربستان سعودی  - فعال سیاسی عربستان سعودی با تشریح ابعاد نقض حقوق بشر توسط خاندان آل‌سعود گفت: در عربستان آزادی‌های بیان و آزادی‌های دینی زیر پا گذاشته می‌شود و مردم حتی از حقوق اجتماعی و شهروندی که همه مردم کشورهای مختلف از آنها برخوردارند محروم می‌شوند.

سرزمین حجاز با تاریخی کهن که دیر زمانی مهد تمدن اسلامی بوده، اسلام ناب محمدی در آنجا ریشه دوانید و توسط اصحاب حضرت پیامبر اکرم (ص) به نقاط دور و نزدیک انتشار یافت، متاسفانه در طول سالیان دراز همواره شاهد نقض حقوق بشر و دیکتاتوری حاکمانی بوده است که نام "خادم دو حرم شریف" را یدک می‌کشند. عجیب‌تر اینکه قدرت‌های مدعی دفاع از حقوق بشر نه تنها اعتراض قابل توجه‌ای با سیاست‌های ریاض علیه شهروندان سعودی و نقض حقوق بشر در آنجا نمی‌کنند؛ بلکه همواره از رژیم حاکم در آنحا حمایت کرده و در کنار آن قرار گرفته‌اند. با بیشتر شدن گزارش‌‌هایی که درباره نقض حقوق بشر در عربستان سعودی منتشر شدند؛ خبرنگار ما سراغ "حمزه الحسن" از فعالان سیاسی و حقوق بشری عربستان سعودی مقیم لندن رفت و پرونده حقوق بشر در عربستان سعودی را مورد بحث و بررسی قرار داد که مشروح آن از نظر خوانندگان می‌گذرد.

با تشکر از جنابعالی که وقتتان را به منظور انجام این مصاحبه در اختیار ما گذاشتید. به عنوان نخستین سوال می‌خواهم بگویم که ما بارها از معارضان سعودی و فعالان حقوق بشر مطالبی درباره نقض حقوق بشر در عربستان سعودی می‌شنویم؛ مایلیم در ابتدای این گفت‌وگو به موارد و نمونه‌های ملموسی از نقض حقوق بشر توسط حاکمان و دولتمردان ریاض اشاره کنید. چه دلایلی در دست دارید که این موارد نقض حقوق بشر در کشورتان را ثابت کند؟ بنده نیز در پاسخ به این سوال  خود را ناگزیر از پرداختن به بعضی نکات می‌دانم که خدمت شما عرض می‌کنم. نخست اینکه باید بگویم که ماهیت و ذات رژیم عربستان سعودی استبدادی بوده و ساختار آن بر پایه حکومت اقلیت بر اکثریت است، و رویکرد طایفه‌ای و مذهبی را سرلوحه کار خود قرار می‌دهد، طبیعی است که حقوق همه گروه‌های اجتماعی را زیر پا بگذارد و همچنین برای اینکه در رأس هرم قدرت باقی بماند طبیعی است که به جای خدمت به مردم به قدرت و خشونت روی بیاورد. این در حالی است که می‌بایست مشروعیت خود را از ارائه خدمات به مردم و مشارکت دادن آنها بگیرد. اما باتوجه به ماهیت سرکوبگرانه این نظام از بدو رسیدن به قدرت سرکوب و زیر پا گذاشتن حقوق مردم را از سر گرفته است.

این سرکوب به اشکال مختلفی تجلی یافته است. چنانچه از بازداشت‌ها و زندانی کردن مردم بگذریم، سرکوب آزادی‌های مسلم انسان را می‌یابیم که برای نمونه می‌توان به ممنوعیت رانندگی زنان در عربستان اشاره کرد. بنابراین در عربستان سعودی به هر کجا که روی بیاورید نمونه‌های زیادی از نقض حقوق بشر مشاهده خواهید کرد.

در آنجا آزادی‌های بیان و آزادی‌های دینی زیر پا گذاشته می‌شود. مردم حتی از حقوق اجتماعی و شهروندی که همه مردم کشورهای مختلف از آنها برخوردارند محروم می‌شوند.

در عربستان سعودی چیزی به نام انتخابات یا مشارکت آزاد مردم در امور سیاسی نمی‌یابید و چنانچه بخواهم مختصر از این سؤال بگذرم باید بگویم این نظام هیچ راهی برای اینکه مردم به حقوق خود دست یابند، باز نمی‌گذارد. این در حالی است که مقامات ریاض ادعا می‌کند که مردم این کشور در نعمت و خوشی به سر می‌برند و همه امکانات و مایحتاج آنها را مهیا می‌کند. حتی به مردم می‌گوید ملت‌های دیگر به شما حسادت می‌کند. ولی گذر زمان چنین ادعای دروغینی را رسوا کرد و معلوم شد حتی کشورهای همسایه که در بافت اجتماعی و دینی با مردم عربستان مشترکند تفاوت‌ بسیار زیادی وجود دارد و عقب‌ماندگی بسیاری در عربستان سعودی به چشم می‌خورد.

وسایل ارتباط جمعی، ادعاهای ریاض مبنی بر اینکه کشورشان از نام و اعتبار و آبروی بالایی برخوردار است، را رسوا کرد و معلوم شد هیچ رفاه و آسایش و حقوقی در کار نیست. به طور کلی نظام ریاض در سرکوب آزادی‌های مذهبی معروف است در عربستان سعودی به غیر از مسلمانان، حدود 8 میلیون شهروند غیرمسلمان حضور دارند که حقوق آنها نیز زیر پا گذاشته می‌شود.

در خصوص نقض حقوق کارگران خارجی در عربستان سعودی عرض کنم که همه این حقوق بشر از سوی گروه وهابی که اقلیت کشور عربستان را تشکیل می‌دهند زیر پا گذاشته می‌شود. وهابیون حداکثر 20 درصد ملت عربستان را تشکیل می‌دهند و این جماعت اندک دیدگاه خود را در خصوص دین وحکومت بر دیگران تحمیل می‌کنند. علاوه بر نقض آزادی‌های دینی حقوق زنان و حق مشارکت مردم در امور سیاسی و حق آزادی‌های بیان نیز توسط این جماعت اندک زیر پا گذاشته می‌شود. هر چقدر در خصوص نقض حقوق کارگزاران خارجی بگویم باز هم کم گفته‌ام. حتی کشورهای دوست عربستان نیز ریاض را به عنوان نظامی سرکوبگر و ناقض حقوق بشر می‌شناسند.

واکنش قدرت‌های غربی و مدعیان حقوق بشر که از دوستان نظام ریاض به شمار می‌رود در قبال این نقض حقوق بشر چیست؟آمریکا و سایر کشورهای غربی دوست ریاض نمی‌تواند نقض حقوق بشر را انکار کند. زیرا حتی اسناد ویکی لیکس چنین موضوعی را اثبات کرده و می‌افزایند "دولت‌های آمریکا در خصوص حقوق بشر در عربستان سعودی با نظام ریاض اختلاف نظر دارند ولی با این وجود از نظام عربستان که نظامی طغیانگر، تبعیض‌آمیز و فاسد است حمایت می‌کند" و علت آن این است که طبقه حاکم در عربستان سعودی منافع اقتصادی و سیاسی واشنگتن را برآورده می‌کند. همانطور که می‌دانید عربستان سعودی رشوه‌های کلانی به غربی‌ها می‌دهد و معامله‌های بزرگ اسلحه با آنها انجام می‌دهد و خود را پیشاهنگ و پیشقراول اجرای سیاست‌های آمریکا در غرب و منطقه می‌داند. این در حالی است که بسیاری از سیاست‌های آنها با حقوق مسلمانان و منافع آنها در تضاد است. ولی عربستان سعودی با وجود نقض حقوق بشر از حمایت آمریکا و مدعیان حقوق بشر برخوردار است.

نحوه رفتار حاکمان سعودی با اقلیت‌های مذهبی از جمله شیعیان چگونه است؟عربستان سعودی هیچ اعتقادی به اصل همزیستی شهروندان و حقوق شهروندی ندارد زیرا حقوق شهروندی به معنای برابری، عدالت، عدم تبعیض میان شهروندان، رعایت حقوق همه افراد،‌ ارائه خدمات و همه آحاد ملت است ولی در کشوری که حقوق بشر محلی از اعراب ندارد اقلیت‌های مذهبی به ویژه شیعیان بیش از سایر آحاد ملت حقوق آنها زیر پا گذاشته می‌شود.

برای نمونه شیعیان عربستان هیچ منصبی در اداره موسسه دولتی به آنها واگذار نمی‌شود. برای نمونه زنان شیعه سعودی حتی نمی‌توانند مدیریت یک مدرسه را به عهده بگیرند. و این امر حقد و کینه طبقه حاکم نسبت به برخی گروه‌های سیاسی را نشان می‌دهد و بایستی علت همه این موضوعات را باید در امور سیاسی و سیاست ریاض در این خصوص جستجو کرد.

موضوع دیگری که باید در اینجا اشاره کنم تلاش ریاض برای تغییر بافت و ترکیب جمعیتی شهرهای شیعه ‌نشین است که در همین روزها در مناطق شرقی عربستان سعودی با سرعت بیشتری در حال انجام است. آنها می‌خواهند نسبت شیعیان در عربستان سعودی را کمتر کنند ولی چنین امری هیچ گاه نمی‌تواند از واقعیت امر بکاهد زیرا نسبت شیعیان در عربستان معلوم بوده و تلاش‌های آنها نمی‌تواند به کاهش تعداد شیعیان بیانجامد.

همچنین نسبت وهابیون در عربستان معلوم است و بر هیچ کسی پوشیده نیست که وهابیون تنها 20 درصد ساکنان سرزمین حجاز را تشکیل می‌دهند و به رغم اقلیت بودن آنها بر همه ارکان حکومت سیطره پیدا کرده‌اند. در عربستان تقریبا 95 درصد ثروت‌های خدادادی در دست اقلیت وهابی قرار دارد. وقتی می‌گویم وهابی به هیچ روی منظور بنده گروه‌های اهل سنت نیست زیرا شافعی‌ها و اسماعیلی و سایر گروه‌های سنی دیگر مانند سایر اقلیت‌های مذهبی از حقوق خود محروم بوده و اذعان می‌کنند که وهابی‌ها فرقه‌ای تکفیری بوده که همه گروه‌های مذهبی به غیر از وهابیون را تکفیر می‌کند. به عبارت دیگر طرفداران و پیروان مذاهب غیروهابی حتی نمی‌توانند آئین‌های دینی خود را به راحتی به جا بیاورند.

90 درصد شرکت‌های بزرگ در عربستان در دستان وهابیون و نجدی‌های عربستان سعودی است. از جمله موارد دیگر نقض حقوق بشر در عربستان سعودی می‌توان به ضرب و شتم کارگران خارجی توسط شاهزادگان اشاره کرد همانگونه که می‌دانید حدود 8 الی 9 میلیون شهروند خارجی در عربستان مشغول به کار است.

قشر کارگر که اکثریت آنها را کارگران خارجی تشکیل می‌دهند؛ از کوچکترین حقوق خود محروم بوده و به ویژه خدمتکاران زن در منازل همواره مورد ضرب و شتم قرار گرفته و به حقوق خود به طور کامل دست نمی‌یابند. آنها موظفند به صورت 24 ساعت شبانه ‌روز در اختیار صاحب‌کاران خود باشند. به مرخصی نمی‌توانند بروند و گمان می‌کنم لزومی به اشاره به موضوع تجاوز جنسی نباشد.

چنین مواردی توسط گزارش‌های سازمان حقوق بشر به صورت مستند و همراه با اسناد ارائه شده است و بر اساس محافل حقوق بشری عربستان سعودی یکی از تاریک‌ترین پرونده‌های نقض حقوق بشر به ویژه در قبال کارگران را در کارنامه خود دارد. حتی کارگران عرب نیز حقوق آنها زیر پا گذاشته می‌شود. توهین به کارگر خارجی و اخراج آن از کشور به هیچ بهانه‌ای نیاز ندارد. برای نمونه می‌توانم به اخراج شماری از کارگران چینی شاغل در خط متروی در عربستان اشاره کنم و از همه وحشتناک‌تر اینکه برخی از خدمتکاران به بهانه‌های واهی در عربستان اعدام شدند که می‌توان به اعدام یک خدمتکار زن اندونزیایی و همچنین یک خدمتکارزن فیلیپینی اشاره کرد. این دو مورد اعدام تنها نمونه بسیار کوچی از آمار وحشتناک اعدام‌های واهی در عربستان سعودی است. یعنی کارگران خارجی هیچ احترامی در عربستان سعودی ندارند.

در اینجا جا دارد تاکید کنم بسیاری از این نقض حقوق بشر توسط شاهزادگان و طبقات حاکم صورت می‌گیرد بسیاری از شاهزادگان چندین تن از خدمتکاران زن را کشته‌اند و حتی در سفرهای خارجی که خدمتکاران را با خود می‌برند حقوق خدمتکاران را رعایت نکرده و بعضا حوادث قتلی در خارج صورت می‌گرفت که کیفرخواست‌هایی علیه برخی شاهزادگان در آمریکا و برخی کشورهای اروپایی صادر شده است.

 

خشم ترک ها از جنگ طلبی اردوغان